Η απείθαρχη ελληνική φυλή

Αγαπημένο μου ημερολόγιο, η απαγόρευση του καπνίσματος εφαρμόζεται στην Ελλάδα -προς το παρόν τουλάχιστον- μόνο στα χαρτιά. Οι καπνιστές διεκδικούν το δικαίωμα στην τζούρα και βρίσκουν πολλούς υποστηρικτές.

08.11.09 ΚΥΡΙΑΚH

Όσο αυξάνουν οι βροχές και τα κρύα, τόσο πιο αισθητή γίνεται η μη εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου στην Ελλάδα. Όσο δυσκολεύουν και εντείνονται οι εργασίες σε μια επιχείρηση, τόσο μεγαλύτερες δικαιολογίες βρίσκει ένας καπνιστής για να ανάψει το «απαγορευμένο» εντός της αίθουσας ή του γραφείου όπου εργάζεται, εφόσον δεν γίνεται αντιληπτός. Όσο πιο σφοδρή αναδεικνύεται η οικονομική κρίση στη νύχτα και στα μαγαζιά της, τόσο πιο αδύναμοι στέκονται οι επιχειρηματίες στο να επιβάλουν οτιδήποτε θα τους στερούσε μερικούς ακόμη θαμώνες στο μπαρ ή στο εστιατόριό τους, αδιαφορώντας για τα αισθήματα και την υγεία των μη καπνιστών.

Όπως κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις, έτσι και η υπόθεση του τσιγάρου σηκώνει πολλές συζητήσεις.

Εάν απομακρυνθούμε όμως από τη μεροληψία του άκαπνου πολίτη, που καταδικάζει -και δικαίως- το παθητικό κάπνισμα, ή του θεριακλή, που εύλογα θεωρεί υπερβολική την απαγόρευση, από τη στιγμή που υπάρχουν χίλιοι λόγοι για να πεθάνει κάποιος, ίσως μπορέσουμε να σκεφτούμε γιατί στην Ελλάδα είναι τόσο δύσκολο να πειθαρχήσουμε.

Η οικογένεια το κέλυφος υποστήριξης της ανυπακοής

Η αδυναμία ενός ολόκληρου λαού να πειθαρχήσει δεν είναι ένα τυχαίο χαρακτηριστικό. Άσχετα με το εάν κάποιος καπνίζει ή όχι, όλοι έχουμε φτάσει κάποια στιγμή στη ζωή μας που συνειδητά δείξαμε κοινωνική ανυπακοή ή γευτήκαμε μια εσωτερική έξαψη τη στιγμή της μικρής ή μεγάλης μας παρανομίας. Άλλωστε, παρ’ ότι τα τελευταία χρόνια οι Έλληνες καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες να υιοθετήσουν μια πιο ξεσκονισμένη ευρωπαϊκή όψη και στάση, δεν είναι λίγες οι φορές που τις καλές προθέσεις ακυρώνει ο ατίθασος χαρακτήρας.
Τι τρέχει άραγε στο DNA μας και δεν μας αφήνει να συμφιλιωθούμε με την πειθαρχία; Γιατί απεχθανόμαστε την ομοιομορφία, εκδηλώνοντας πολύ συχνά παιδιάστικες αντιδράσεις;
Η δομή της ελληνικής οικογένειας έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη της κοινωνίας. Ο μικρόκοσμος της εστίας και ο τρόπος που μεγαλώνουν οι Έλληνες τα παιδιά τους καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το προφίλ και τις κοινωνικές μας επιλογές που υιοθετούμε ως ενήλικοι. Η ελληνική οικογένεια σε μεγάλο βαθμό χαρακτηρίζεται από την αντίφαση αυταρχισμού και υπερπροστατευτικότητας. Μια δόση από αυτό το εκρηκτικό μείγμα στο μπιμπερό των ελληνόπουλων είναι ικανή να καθηλώσει γενιές ολόκληρες στο στοματικό στάδιο της υπερβολικής ευθιξίας, του μεγαλειώδους εαυτού, της αδικαιολόγητης αυστηρότητας της γονεϊκής φιγούρας, σε συνδυασμό με την παντελή απουσία πραγματικού πλαισίου που να ευνοεί την ωρίμανση, την ανάληψη των ευθυνών, αλλά και την υιοθέτηση κανόνων που δεν γίνονται αντιληπτοί ως τραυματική τιμωρία και στέρηση των ατομικών ελευθεριών. Διότι, ενώ όλοι κατά βάθος πιέζουμε τον εαυτό μας προκειμένου να ενσαρκώσει μια εικόνα που μας καλλιέργησαν ότι είμαστε ή θα μπορούσαμε να γίνουμε, χωρίς απαραίτητα αυτά τα όνειρα και οι στόχοι να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, από την άλλη -ζορισμένοι από την υπερπροσπάθεια- αδυνατούμε να συμμορφωθούμε, και αναζητούμε δικαιολογίες και υπεκφυγές, που πέφτουν σαν βάλσαμο στην παιδική μας ψυχή.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι δεν μπορούμε να συμμορφωθούμε με την απαγόρευση του καπνίσματος. Όπως δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί συμπολίτες μας αδυνατούν να το μειώσουν ή να το κόψουν, παρ’ ότι βασανίζονται από χρόνια προβλήματα υγείας. Διότι ο μαζοχισμός, αλλά και ο σαδισμός, είναι δύο ακόμα χαρακτηριστικά που συνδέονται με την «πλούσια» ελληνική ψυχή. Διότι το κάπνισμα τι είναι: μια ενασχόληση του στόματος, όπως είναι η τροφή και ο θηλασμός, αλλά και των χεριών, δείγμα του ελληνικού ταμπεραμέντου. Μια κοινωνική εκδήλωση με τεράστια συμβολική σημασία. Η οποία σχετίζεται με την ανάγκη ενός ολόκληρου λαού να βρίσκεται υπό την προστασία ενός παντοδύναμου θεού, ηγέτη ή μιας μαγικής δύναμης. Που επαφίεται στην απόλαυση χωρίς να είναι απαραίτητη η ανάληψη της ευθύνης. Διότι πάντα κάποιος θα είναι εκεί να αναλάβει για εκείνον την ευθύνη. Όπως θα είναι κάποιος εκεί για να φανεί ελαστικός, όπως στην περίπτωση του κοινωνικού καπνίσματος, διεκδικώντας κάθε φορά από ένα ακόμα προνόμιο ενάντια στην επικρατούσα ομοιόμορφη συμμόρφωση των Γάλλων, των Αμερικανών ακόμα και των Τούρκων, τους οποίους ενδόμυχα κοροϊδεύουμε ότι στάθηκαν λιγόψυχοι. Γιατί, δυστυχώς, στο φαντασιακό των Ελλήνων κάθε φορά και με κάθε αφορμή μαίνεται και ένας πόλεμος. Το αντάρτικο του οποίου χρειάζεται πάντα εθελοντές.