Διαμάντι χαμηλού προϋπολογισμού

Η πρώτη επίσημη εβδομάδα έναρξης της τηλεοπτικής σεζόν σκιαγράφησε τα χαρακτηριστικά που πρέπει να περιμένουμε φέτος από τη μικρή οθόνη. Εμφανής μείωση του προϋπολογισμού στο πρόγραμμα των καναλιών και ανθρωποκεντρικές επιλογές είναι τα δύο συστατικά της φθηνής ελληνικής τηλεόρασης, που προσβλέπει στην κατάκτηση του καταναλωτικού δυναμικού κοινού ηλικίας 15-44 ετών.

Οι προσωπικές ιστορίες
Δεν υπάρχει τίποτα πιο γοητευτικό από την ανθρώπινη ζωή. Η τύχη, οι συνειδητές επιλογές, τα συναισθήματα, η δύναμη του μυαλού, οι αναποδιές αλλά και οι επιτυχίες είναι όλα αυτά που συνοδεύουν τη μοίρα και την κάνουν -παρ’ όλο που είναι κοινή- τόσο διαφορετική από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η τηλεόραση -αλλά και ο κινηματογράφος και το θέατρο- έχει τη δυνατότητα να καθηλώσει το κοινό της προβάλλοντας αναρίθμητες ζωές, αναρίθμητες ιστορίες. Με μόνο όχημα την κάμερα και μια υπαρκτή ή και φανταστική αφήγηση, η μικρή οθόνη μπορεί να ψυχαγωγήσει, να διδάξει αλλά και να συγκλονίσει. Πολλές από τις υπάρχουσες εκπομπές στην ελληνική τηλεόραση -ακόμα και τα ριάλιτι- στηρίζονται σ’ αυτήν τη σύλληψη (έχουν αυτό το concept, όπως θα έλεγαν και τα στελέχη της). Το κίνητρο, όμως, όλων αυτών των παραγωγών δεν βασίζεται σε ένα πραγματικά ανθρώπινο ενδιαφέρον. Πίσω και μπροστά από την κάμερα πιο πολύ γοητεύονται από την ίντριγκα, το κουτσομπολιό και την αδιακρισία, χωρίς να μπορούν να δουν ή να πράξουν πέρα από αυτά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι μεσημεριανές εκπομπές κουτσομπολιού, που μαστίζουν σαν μεταδοτικός ιός την ελληνική τηλεόραση, ή ριάλιτι όπως το «Πάμε Πακέτο» αλλά και το «Αξίζει να το δεις» με την Τατιάνα Στεφανίδου. Η τελευταία εκπομπή, σαφώς πιο ανθρωποκεντρική από τις υπόλοιπες, στερείται δυστυχώς βάθους και πραγματικού ενδιαφέροντος, και αυτό οφείλεται στην ίδια την παρουσιάστρια. Χωρίς να έχει αναμετρηθεί πραγματικά με τον εαυτό της και τα συναισθήματά της, δεν κατορθώνει να τσαλακώσει ουσιαστικά την εικόνα της, και επιπροσθέτως πάσχει από έλλειμμα ικανών και επιστημονικά καταρτισμένων συνεργατών. Η διάθεσή της, για παράδειγμα, να φέρει στο προσκήνιο την επιλογή μιας γνωστής ηθοποιού να αφοσιωθεί στον Θεό θα είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον για όλους εάν στηριζόταν σε μια βαθιά, πολύπλευρη ανάλυση, που θα ξέφευγε από τα στενά όρια επιλογών του συγκεκριμένου προσώπου και του δράματος των συγγενών του.

Το ποιοτικό δεν είναι πάντα ακριβό
Σε μια κακή χρονική στιγμή για την ελληνική τηλεόραση -που σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις θα περάσει μία από τις χειρότερες χρονιές της-, το HBO στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού δημιουργεί το «In Treatment». Βασισμένο σε μία απλή φόρμα, φτιάχνει ένα σίριαλ-αριστούργημα μικρού προϋπολογισμού. Ένας ψυχαναλυτής καθισμένος στο γραφείο του πέντε ημέρες την εβδομάδα συναντά διαδοχικά ασθενείς σε μια real-time συνεδρία. Χωρίς πολλά εξωτερικά γυρίσματα και με ένα βασικό ήρωα -οι υπόλοιποι που κάνουν τους ασθενείς λειτουργούν ως guests-, το «In Treatment» με χαμηλό φωτισμό αποκαλύπτει μεγαλειωδώς τα λάθη και τα πάθη της ατελούς ανθρώπινης ύπαρξης. Στο ρόλο του ψυχαναλυτή είναι ο θεατρικός ηθοποιός Γκάμπριελ Μπερν. Στις ΗΠΑ, όπου η σειρά πρωτοπαίχτηκε και γνώρισε τεράστια επιτυχία, έχει ολοκληρωθεί ήδη ο δεύτερος κύκλος. Η διανομή της, όμως, έχει φθάσει σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και στο Ισραήλ, ενώ τελευταία την αγόρασε το Sky Arts1 για λογαριασμό της Μεγάλης Βρετανίας, το οποίο θα την προβάλει για πρώτη φορά στις 5 Οκτωβρίου. Η Ελλάδα, ως γνωστόν, θα την ανακαλύψει πέντε χρόνια αργότερα, αφού πρώτα προβάλει το «Sex and the City» (άλλη μία παραγωγή της HBO) για χιλιοστή φορά.
Η επιτυχία της βασίζεται στο γεγονός ότι για πρώτη φορά μια σειρά που απευθύνεται στη μαζική τηλεόραση καταπιάνεται με τα ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης και την παθολογία του πολιτισμού με επιστημονική μέθοδο αλλά και δραματοποιημένη μορφή. Η παραγωγή μπορεί να δημιούργησε φανταστικές ιστορίες διαφορετικών ανθρώπων, εντούτοις προσέγγισε κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της ικανούς ψυχαναλυτές για να ορίσουν το πλαίσιο της συνεδρίας, να σκιαγραφήσουν το χαρακτήρα του ψυχαναλυτή και να αποδώσουν πειστικά και με σεβασμό την ιερή και αδιατάραχτη στιγμή του θεραπευτή με το θεραπευόμενό του. Επιπλέον, πέρα από την πιστή απεικόνιση του θεραπευτικού πλαισίου, αυτή η τηλεοπτική σειρά διαθέτει την τόλμη να θίξει προσωπικά ζητήματα που απασχολούν όλους τους ειδικούς της ψυχικής υγείας, από τη στιγμή που είναι και αυτοί άνθρωποι, αλλά και φλέγοντα κοινωνικά θέματα, που πάντα επηρεάζουν την ατομικότητα των ανθρώπων, όπως είναι ο πόλεμος στο Ιράκ για τους Αμερικανούς. Αυτή η σειρά, σε μια περίοδο απόλυτου τηλεοπτικού ξεπεσμού για τα ελληνικά δεδομένα, έρχεται ως απάντηση απέναντι στην οικονομική κρίση και στη λαγνεία για την κλειδαρότρυπα. Δύο αιτίες που επικαλούνται ως πρόσχημα τα στελέχη της τηλεόρασης για να επιλέξουν ευτελή προγράμματα για τις μάζες...