Ο "Ελεύθερος Τύπος" και το μέλλον των εφημερίδων

Αγαπημένο μου ημερολόγιο, το κλείσιμο του «Ελεύθερου Τύπου» πυροδότησε συζητήσεις στα άλλα έντυπα σε σχέση με τους λόγους που τον οδήγησαν στην αυτοκτονία.

27.06.09

ΣΑΒΒΑΤΟ

Όλες οι εφημερίδες από την περασμένη Δευτέρα, όταν και ανακοινώθηκε αυτή η εξαιρετικά δυσάρεστη είδηση, φιλοξενούν άρθρα και συζητήσεις με ρήσεις και συμπεράσματα που αιτιολογούν αυτήν τη θλιβερή εξέλιξη. Στην προσπάθεια να βρεθεί ο ένοχος, ξαναγυρνούν στον τόπο του εγκλήματος καιανασυστήνουν βήμα-βήμα τις κινήσεις του δράστη με στόχο να βρουν το αδύνατο σημείο του, που θα τον κάνει να αποκαλυφθεί. Ολοένα και περισσότερο είναι πλέον σαφές ότι το παιχνίδι των ΜΜΕ στην Ελλάδα κυοφορεί θανάσιμους κινδύνους και για πρώτη φορά χρειάζεται να ανοίξει ένας ουσιαστικός διάλογος σχετικά με το τι μέλλει γενέσθαι.

Το ενδιαφέρον, φαντάζομαι, που δείχνουν τα άλλα έντυπα για το κλείσιμο του «Ελεύθερου Τύπου» προκύπτει από το γεγονός ότι όλοι αισθάνονται ιδιαίτερα στριμωγμένοι τούτη την εποχή. Με τον πέλεκυ των απολύσεων να επικρέμαται πάνω από τα κεφάλια των εργαζομένων, οι εφημερίδες αναδεικνύονται σε ναρκοπέδιο. Για πρώτη φορά, όλοι παραδέχονται ότι αυτού του είδους τα σπορ είναι εξαιρετικά ακριβά και αυτός που θα πλήρωνε το λογαριασμό... έγινε άφαντος. Ότι ως επιχειρήσεις δεν ήταν και δεν είναι κερδοφόρες, ότι συντηρούνται με άγνωστα και μυστικά κονδύλια, ότι παίρνουν κρατικές επιχορηγήσεις και διαφημίσεις, άσχετα με την εγκυρότητα και την αναγνωσιμότητά τους. Πάνω στο σαρκίο ενός κοινωνικού αγαθού έχουν στρογγυλοκαθίσει ομοτράπεζοι πολιτικοί, εκδότες, επιχειρηματίες και εφοπλιστές. Οι μόνοι, όμως, που λείπουν είναι αυτοί για τους οποίους θα έπρεπε να γίνεται λόγος: οι αναγνώστες.

28.06.09

ΚΥΡΙΑΚΗ

Γιατί δεν πάνε καλά οι εφημερίδες; Γιατί μια μέση ελληνική οικογένεια δαπανά μηνιαίως 10 «ολόκληρα!» ευρώ για όλων των ειδών τα έντυπα (εφημερίδες και περιοδικά); Γιατί οι περισσότεροι διατείνονται ότι ο εχθρός των έντυπων εφημερίδων είναι το Διαδίκτυο, τη στιγμή που ένα πολύ μικρό ποσοστό συγκριτικά το χρησιμοποιεί για την ενημέρωσή του; Τι θέλουν οι αναγνώστες από την έντυπη ενημέρωση και πόσο εκπαιδευμένοι είναι για αυτήν; Πόσο διαφανής, ποιοτική, ανεπηρέαστη είναι η είδηση που περνάμε κάθε μέρα στον αναγνώστη; Η συζήτηση είναι τεράστια και μπορεί να χαθεί σε γενικότητες και αοριστίες, λύσεις που φαίνονται στα λόγια σωστές και στην πράξη αδύνατες. Το ζήτημα είναι να αντιληφθούμε το πρόβλημα. Και το πρόβλημα δεν είναι η οικονομική κρίση, αυτή απλώς βοήθησε να αναδειχθεί το μέγεθος του αδιεξόδου. Ούτε το Διαδίκτυο αποτελεί πρόβλημα ούτε τα free press. Το πρόβλημα για τον καθένα ξεχωριστά είναι ο κακός εαυτός του. Η αλαζονεία της άποψης, οι ατεκμηρίωτες πληροφορίες, η εξυπηρέτηση των ιδίων συμφερόντων, η έλλειψη γνώσεων, η αίσθηση που περνάμε στον αναγνώστη ότι η κάθε επιχείρηση είναι ένα αυτιστικό πεδίο, ερμητικά κλειστό απέναντι στην κοινωνία.

Ας μη γελιόμαστε. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν διεθνώς οι εφημερίδες δεν είναι ίδιο με το ελληνικό παράδοξο των δικών μας. Δεν έχουμε κατορθώσει, παρ' ότι γίνονται αρκετά φιλότιμες προσπάθειες, να φτάσουμε στο επίπεδο της «Liberation», των «New York Times» και άλλων, ώστε να πείσουμε τον αναγνώστη ότι η προσπάθεια που γίνεται αξίζει την ανταμοιβή του. Και από την άλλη, με το κακό παράδειγμα των δημοσιογράφων-παραγόντων που αγκαλιάζονται ασφυκτικά με τους πολιτικούς έχει εκπαιδευτεί ένα ολόκληρο αναγνωστικό κοινό στη στρέβλωση. Μια στρέβλωση που καλλιεργεί συνειδητά και έντεχνα τη στροφή των ειδήσεων σε μια απολιτική σκοπιά, με τη συγκατάθεση και του κοινού, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο για όλους όσοι έχουν συμφέρον εκμετάλλευσης μιας κοινωνίας απολίτικης. Και που συντηρεί με κάθε τρόπο στην αγορά δυσανάλογα πολλά έντυπα να «μαλλιοτραβιούνται», τη στιγμή που ο αριθμός των αναγνωστών φθίνει, με τους ίδιους να αισθάνονται ότι για ακόμη μία φορά αυτό που διαμείβεται στις εφημερίδες δεν τους αφορά.